Yaşam Bilimlerinde Omik Veri ve Biyoinformatik

PHI Tech Bioinformatics olarak, TÜBİTAK – Marmara Teknokent ve Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) işbirliği ile düzenlediğimiz “Biyoinformatik Forumu – 2016” etkinliği, Medicana Sağlık Grubu ve GTÜ – TTO sponsorluğunda, TÜBİTAK – MAM Enerji Enstitüsü ev sahipliğinde, 26 Mayıs 2016 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Birçok bilim dalında olduğu gibi, yaşam bilimlerinde de veri-yoğun bir çağa girmiş bulunuyoruz. Bu doğrultuda, sadece bilimsel araştırmalarda değil klinik ve endüstriyel alanlarda da hissetmeye başladığımız biyoinformatik ihtiyaç, Türkiye açısından da önemli fırsatlar sunmaktadır. Yüksek maliyetli yatırımlar yapmaksızın, büyük katma değer üreten bir ülke haline gelebilmek için önemli katkılar yapabilecek biyoinformatik alanındaki çalışmalar, ülkemizde halen kuluçka dönemini yaşamaktadır. Tıp, eczacılık, moleküler biyoloji ve mühendislik alanlarındaki ilgili akademisyenleri, klinik ve endüstriyel çalışmalarında biyoinformatik ihtiyaçları bulunan hastaneleri ve şirketleri bir araya getirmeyi amaçlayan, her yıl farklı bir tema ile tekrarlanması planlanan etkinliğin ilkini bu yıl, “Yaşam Bilimlerinde Omik Veri ve Biyoinformatik” teması ile düzenledik. Bu etkinlik dizisi ile, Türkiye’de biyoinformatik alanında bir farkındalık oluşturmak ve potansiyel işbirlikleri için zemin hazırlamayı hedefliyoruz.

Etkinliğin içeriğinde, öncelikle PHI Tech Bioinformatics ArGe uzmanlarından, GTÜ Biyomühendislik bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Tunahan Çakır’ın “Yaşam Bilimlerinde Omik Veri ve Biyoinformatik” başlıklı konuşması yer aldı. Programda daha sonra sırasıyla, “Tıpta Omik Veri ve Biyoinformatik” başlıklı panel, PHI Tech Bioinformatics ArGe müdürü Dr. Erkan Karabekmez’in “Biyoinformatik Uygulamalar” başlıklı konuşması ve “Farmakolojide Omik Veri ve Biyoinformatik” başlıklı panel yer aldı.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya ABD öğretim üyesi Prof. Dr.  Semra Koçtürk moderatörlüğünde gerçekleşen “Tıpta Omik Veri ve Biyoinformatik” başlıklı panele, Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Özgür Şahin, Düzen Laboratuvarlar grubu Moleküler Genetik birimi sorumlusu Dr. Burcu Sağlam Ada ve TÜBİTAK – Bilgem Biyoinformatik grup yöneticisi Dr. Hüseyin Demirci katıldı. Uzmanlık alanlarına yönelik olarak tıpta omik verilerin

gelecekteki potansiyeli ve önemi konusunda görüşlerini belirten panelistlerden, Dr. Şahin özellikle kemoterapi direnci gösteren hastalarda bireye özgü ilaç geliştirilmesi, hastalarda oluşacak bağışıklık yanıtının öngörülmesi ve hastalık sürecinin izlenmesi/tahmininde, Dr. Ada genetik hastalıkların öngörülmesi ve bireyin hastalık risklerinin belirlenmesi, Dr. Demirci ise elde edilen verilerin veritabanlarında güvenlikli olarak saklanması ve işlenmesi ile ilgili bilgi aktardılar. Panelistlerin ortak görüşü, omik veri ve biyoinformatik çözümlemenin hem tıp, hem de ilaç, gıda vb. birçok endüstriyel alanda çığır açacağı, elde edilen büyük ölçekli verinin çözümlenmesi ile günümüzde tedavi edilemeyen hastalıkların tedavisinin ve erken teşhisinin mümkün olabileceği ve koruyucu tedavilerin uygulanabileceği doğrultusunda oluştu. Böylelikle hem toplum sağlığına, hem de ülke ekonomisine büyük katkı sağlanabileceği belirtildi.

Yeditepe Üniversitesi, Genetik ve Biyomühendislik bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Emrah Nikerel moderatörlüğünde gerçekleşen panele Medipol Üniversitesi, Tıbbi Farmakoloji ABD başkanı Yrd. Doç. Dr. Mustafa Güzel, İstanbul Medicana International Hastanesi Tıbbi Onkoloji kliniğinden Doç. Dr. Mutlu Demiray ve GTÜ, Biyomühendislik bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Pınar Pir katıldı. Farmakoloji alanında biyoinformatik yaklaşımların, gereçlerin ve bilim insanlarının önemini vurgulayan panelistlerden, Dr. Güzel özellikle ilaç tasarımında sürecin kısaltılması, ilaçların tüm vücuda etkisinin anlaşılmasında, Dr. Demiray, klinik verilerin bütünleştirilmesinde, işlenmesinde ve yan etkilerin anlaşılmasında biyoinformatik uygulamaların çok önemli olduğunu belirttiler. Dr. Pir ise ilaç tasarımında sistemik yaklaşımların öneminden, çeşitli yolakların etkileşimlerinden ve ilaç etkilerinin anlaşılmasında alternatif model sistemlerden bahsetti. Panelistlerin ortak görüşü olarak, farmakolojik verilerin klinik veriler ile birlikte değerlendirilmesinde biyoinformatik çözümlemenin, sağlık alanında bir çığır açacağı ve ilaç geliştirme çalışmalarını daha verimli hale getirebileceği belirtildi.

Etkinliğe başta Kocaeli ve İstanbul olmak üzere, çevre illerdeki üniversitelerden, genetik tanı laboratuvarlarından, araştırma enstitülerinden, yerel ve yabancı biyoinformatik şirketlerinden, katılım sağlanmıştır.

Dr. Saliha Durmuş
PHI Tech Bioinformatics & Gebze Teknik Üniversitesi